De kracht van spelen als volwassene

Als kinderen groeien op met spel als vanzelfsprekendheid. Wie heeft er geen hut gebouwd van dekens, of een verstoppertje gespeeld tot het donker werd. Maar ergens verdwijnt dat vanzelfsprekende spel. Wij zijn serieus. Werk, gezin en verantwoordelijkheden bellen. Spelen krijgt de stempel “tijdverspilling”.

Psycholoog Stuart Brown, die decennialang onderzoek deed naar de rol van spel, zei het simpel: "Spelen is geen luxe. Het is een noodzaak." ( Speelstuk: Hoe het de hersenen vormt, de verbeelding opent en de ziel stimuleert , 2009). Zonder spel verschraalt ons innerlijk leven.

Spel als bron van vrijheid

Spelen is misschien wel de meest pure vorm van vrijheid. Je doet iets zonder doel, zonder moer, alleen omdat het je trekt. Johan Huizinga schreef in Homo Ludens (1938) dat spel een eigen ruimte onmogelijk, los van de regels van het gewone leven.

In spel hoef je niet te onderscheiden.
Je hoeft alleen aanwezig te zijn.

Juist daarom voelt spelen vaak als ademen. Het kantelt je zelfs uit de dagelijkse druk van moeten.

Wat spel doet met ons brein

Onderzoek in de neurowetenschappen laat zien dat spel een directe invloed heeft op ons welzijn. Het spontane stress, stimuleert creativiteit en versterkte sociale verbindingen (Panksepp, 2007). In spel worden hersengebieden actief verbonden zijn met leren, verbeelding en probleemoplossing.

En toch ingewikkeldten we dit als volwassenen. We laten het vaak alleen spelen nog in vermomming: een sportwedstrijd met scores, een creatieve hobby die meteen een bijverdienste moet overschrijden, een bordspel dat “goed voor de kinderen” is. Maar echt spelen, zonder bijbedoeling, is vrijwel meer aanwezig in een volwassen leven.

Hoe begin je opnieuw met spelen?

Spelen laat zich echter niet forceren. Het klein begint. Geef jezelf toestemming om te doen wat nergens toe hoeft te leiden. Maak iets dat niet hoeft te worden verkocht. Lach om je eigen klunzige schets. Schrijf een zin die nergens bij hoort.

Spel ontstaan waar het moer verdwijnt en de ontdekkende ruimte krijgt.

Misschien voelt het dat het begint. Maar precies daar ligt de opening: spel vraagt dat je de controle een beetje loslaat. En pak gewoon die dure verf om te spelen. Wil je het belangrijkste plezier hebben in wat je doet.

Geen luxe, maar noodzaak

Spelen is geen uitje, geen frivoliteit. Het is een manier om onszelf weer heel te voelen in een wereld die ons voortdurend bruikbaar te zijn. Het opent de deur naar creativiteit, verbondenheid en vrijheid.

En misschien is dit de uitnodiging: jezelf toegestaan weer te spelen. Niet om ergens te komen, maar om terug te keren. Naar jezelf. open geef ik je een duwtje in de goede richting.

Speelopdracht: klodder maar raak

1. Pak een vel papier en een potlood of pen of verf als je echt los wilt gaan.

2. Zet je timer op 15 minuten .

3. Maak een willekeurige klodder, vlek of kronkelige lijn op het papier. Niet nadenken, gewoon opstellen.

4. Kijk een halve minuut naar wat er ontstaan is. Draai het papier een kwartslag.

5. Zoek in die vorm iets herkenbaars: een gezicht, een dier, een voorwerp, een landschap.

6. Werk het uit met een paar extra lijnen, maar stop zodra je merkt dat je het “mooi” wilt maken. Schrijf in een notitieboekje van de agenda wat je hebt gedaan en wat je ervan vond en hebt ervaren. 

Het doel is geen kunstwerk, maar plezier vinden in wat vanzelf ontstaat.

En, is het gelukt? Of heb je er stiekem toch een kunstwerk van gemaakt?